2023_GR_00083 - Goedkeuring van het gezamenlijk voorstel tot samenvoeging van de gemeente Tessenderlo en Ham - Goedkeuring

De motivering van de samenvoeging werd reeds in de principiële beslissing tot samenvoeging geduid: Bestuurskracht onder druk.
De verwachtingen ten aanzien van de lokale besturen zijn de laatste jaren sterk toegenomen.
Enerzijds worden, vertrekkende vanuit het versterken van de lokale autonomie, steeds meer bevoegdheden vanuit de Vlaamse overheid gedecentraliseerd naar de lokale besturen. Anderzijds verwachten burgers veilige en aantrekkelijke dorpskernen, veel en diverse mogelijkheden voor vrijetijdsbeleving, een kwaliteitsvolle (digitale) dienstverlening, snelle communicatie,… Ook de maatschappelijke uitdagingen voor de lokale besturen worden steeds complexer.
Vanuit deze evoluties komt de bestuurskracht of de verhouding tussen taakstelling en beschikbare middelen (financiën en personeel) onder spanning. Onderzoek bevestigt dat in het bijzonder kleine gemeenten het bijvoorbeeld moeilijk hebben om een professioneel communicatiebeleid te voeren (Thomas More, het grote communicatieonderzoek, 2017), om verwachtingen in te lossen op vlak van digitalisering (I-monitor, 2016) alsook beschikken over minder vrije beleidsruimte (IDEA Consult, 2016). Kleine besturen ondervinden ook meer en meer moeite om medewerkers aan te trekken.

Schaal kan het verschil maken.
Schaalvergroting vindt plaats in tal van domeinen zoals veiligheid, sociale huisvesting, onderwijs en maatschappelijke dienstverlening. Deze tendens breidt zich uit in het bestuurlijk landschap, op lokaal niveau. In 2019 zagen in Vlaanderen 7 nieuwe gemeenten het daglicht.
De Vlaamse Regering wil schaalvergroting ondersteunen om sterke en bestuurskrachtige lokale besturen te creëren. Ze stimuleert en ondersteunt fusies van gemeenten via verschillende maatregelen zoals een schuldovername, een tijdelijke verhoging van het aantal schepenen, een garantieregeling voor verschillende fondsen, een optimalisatie van het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur en een ondersteunende opdracht voor de provinciegouverneurs.

Toekomstgericht besturen.
Besturen is verder kijken dan vandaag en zich voorbereiden op morgen. Het is de wens én de verantwoordelijkheid van de gemeentebesturen van Tessenderlo en Ham om ook in de toekomst een daadkrachtig bestuur te zijn met een kwalitatieve dienstverlening voor de inwoners en voldoende investeringsmogelijkheden. De besturen willen de toekomst mee vorm geven en niet alleen ondergaan. Schaal maakt daarin wel degelijk een verschil. De mogelijke vrijwillige samenvoeging van de gemeenten Ham en Tessenderlo biedt hiervoor een oplossing.
De bestuurskrachtanalyse opgemaakt door CC Consult onderzoekt of door een verregaande samenwerking in de vorm van een fusiegemeente de bestuurskracht van beide organisaties verhoogt.

Ambtelijke capaciteit.
De personeelscapaciteit vergroot. Het aantal (g)éénmansdiensten wordt immers sterk gereduceerd. Daardoor rendeert de “basisbezetting” die elke gemeente moet voorzien meer. Bijvoorbeeld: er is deskundigheid nodig op de Personeelsdienst voor de opmaak van een HRbeleid, rechtspositieregeling etc., ongeacht het aantal medewerkers in de organisatie. Die deskundigheid kan worden toegepast op een groter contingent van medewerkers.
Groei van bestuurskracht wordt verwacht gezien de verhoging in ambtelijke capaciteit leidt tot:
• meer kans om een HR-beleid uit te werken en uit te rollen
• beter opvolgen van de strategische planning
• meer ruimte voor beleidsmatig denken
• meer continuïteit op de diensten, waardoor de diensten minder kwetsbaar worden
• toepassen van een correcte functieweging
• meer mogelijkheid tot specialisatie
• ...

Operationele capaciteit.
Operationeel stellen beide besturen het nu in het algemeen goed. Men slaagt erin dienstverlening aan te bieden en continuïteit te verzekeren. Een fusie zal ervoor zorgen dat er vaker met een correcte functieweging kan gewerkt worden en er meer mogelijkheden zullen zijn om strategisch en operationeel werk van elkaar te scheiden.
Groei van bestuurskracht wordt verwacht gezien de verhoging in operationeel capaciteit leidt tot:
• meer kennisdeling tussen medewerkers en het weren van eiland-denken
• het verzekeren van de continuïteit
• het afdekken van potentiële risico’s
• het beter kunnen inspelen op de noden van de burger
• het kunnen inspelen op de maatschappelijke evoluties en tendensen
• het vermijden van dubbel werk, waarbij verschillende deskundigen op zoek zijn naar het antwoord op eenzelfde vraag
• ...

Financiële capaciteit.
Ham en Tessenderlo zijn beide financieel gezond. Fuseren leidt dan ook niet tot een achteruitgang voor één van beide organisaties. Tessenderlo bevindt zich momenteel in een iets meer comfortabele positie om uitgaven te doen (bijv. aantrekken nieuw personeel, investeringen, ...) dan Ham. Desalniettemin is ook Ham een financieel gezonde gemeente. Ham is op financieel vlak meer gebaat bij een fusie met Tessenderlo dan vice versa. Echter, een fusiegemeente betekent geen nadeel voor Tessenderlo. Beide gemeenten samen zullen in de toekomst sterker staan dan de gemeenten apart. Beide gemeenten zullen samen hun expertise kunnen bundelen en zo meer in de mogelijkheid zijn om (nog) diepgaandere financiële analyses te doen en expertise te delen. Bovendien is er het voordeel van de eenmalige schuldovername en de recurrente hogere dotatie uit het Gemeentefonds.

Politieke capaciteit.
Op politiek vlak zullen de beleidsintenties op elkaar moeten worden afgestemd, vooral bij de opmaak van het nieuwe meerjarenplan door de nieuwe bestuursploeg in 2025. Er zullen bepaalde, mogelijk moeilijke, strategische keuzes moeten gemaakt worden in het belang van de fusiegemeente. Groei van bestuurskracht wordt verwacht, gezien Ham en Tessenderlo samen over een stevig beleidsadviserend kader zullen beschikken in de vorm van een geïntegreerd managementteam. Hierdoor zal de bestuursploeg daadkrachtiger kunnen inspelen op opportuniteiten en noodwendigheden en het hoofd kunnen bieden aan complexere uitdagingen. Gezien de financieel sterke positie na een fusie zal er ook meer financiële ruimte zijn om sterk beleid te voeren. Deze motivering uit de principiële beslissing houdt nog steeds stand.
De gemeenteraden van de gemeenten Tessenderlo en Ham blijven na het doorlopen van het intensieve traject overtuigd van de meerwaarde van een samenvoeging.
Dit gezamenlijk voorstel tot samenvoeging wordt op 18 december gelijktijdig voorgelegd aan de gemeenteraad van Ham.

De gemeenteraad is bevoegd op grond van artikel 347 van het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur.
De grondwet artikel 41 en artikel 162.
De wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van bestuurshandelingen artikelen 1,2 en 3.
Het BVR van 29 januari 2021 tot vaststelling van de voorwaarden voor de schuldovername in het kader van een vrijwillige samenvoeging van gemeenten op 1 januari 2025.
Het Decreet over het Lokaal Bestuur van 22 december 2017 en latere wijzigingen.
Het Bestuursdecreet van 7 december 2018.
De kennisname en bespreking op de gemeenteraad van 29 juni 2021 en 30 augustus 2021.
Het Besluit van de gemeenteraad van 4 oktober 2021 houdende principiële beslissing voor samenvoeging met gemeente Ham.
Het Besluit van de gemeenteraad van 26 oktober 2021 houdende voortzetting externe consultancy door CC Consult.
Het Besluit van de gemeenteraad en OCMW Raad van 26 september 2022 houdende de goedkeuring van een engagementsverklaring in het kader van de samenvoeging.
Het Besluit van de gemeenteraad en OCMW Raad van 26 september 2022 houdende de goedkeuring van een beheersovereenkomst in het kader van de samenvoeging.
Het Besluit van de gemeenteraad van 19 december 2022 houdende goedkeuring van de Visienota Fusie.
Het Besluit van de gemeenteraad van 19 juni 2023 houdende aanstelling van de coördinerend algemeen directeur en financieel directeur.